Toen ik nog geen kleinkinderen had hoorde ik van leeftijdgenoten die wél al opa en oma waren hoe geweldig leuk en vooral hoe ánders het was. Want “Je hoeft alleen maar leuke dingen met ze te doen, je mag wat door de vingers zien, en je hebt ze maar voor even (een uur, een dag, een nachtje) en draagt de verantwoording daarna weer over aan de ouders.” Dat het geweldig leuk en ánders is klopt helemaal. Voor de rest heb ik toch mijn eigen perceptie, vooral waar het die verantwoording betreft.
Toen Kleindochter werd geboren wist ik al dat ik graag wilde oppassen. Geen vaste dag, maar toch wel heel regelmatig. In de praktijk betekent dat dat ik gemiddeld één dag per week voor Kleindochter zorg. Zelf heb ik vier kinderen grootgebracht, waaronder twee baby’s tegelijkertijd, dus ik kende het klappen van de zweep wel, dacht ik. Maar vanaf het eerste moment dat ik zonder de papa of mama voor mijn Kleindochter zorgde, wist ik: er is iets veranderd. En niet zomaar een beetje. Er is iets héél erg veranderd. De vanzelfsprekende zorgeloosheid waarmee ik voor mijn eigen kroost zorgde heeft plaatsgemaakt voor een voortdurende, chronische vorm van opperste alertheid en waakzaamheid. Mijn huis en tuin blijken ineens totaal niet geschikt voor ondernemende dreumesjes. En Kleindochter ontdekt iedere keer weer méér: die garagekast kan ook open, met wel heel interessante voorwerpen voor het grijpen. Deuren kunnen dicht, keukenkastjes kunnen open en vuilnisemmers zijn er om leeggehaald te worden. Op stoelen kun je klimmen en dan kun je bij spullen die ‘veilig’ op tafel liggen. Zoals die stift waar de dop vanaf kan, dat glas water of die vaas met bloemen. Kiezelstenen uit de tuin kun je verplaatsen van de border naar het gras, maar ook naar binnen, in pannen, schoenen of de etensbak van de hond. Kleine voetjes passen ook wel in grotemensen-bergwandelschoenen en nee, dan val je heus niet over je eigen voeten. Trappen zijn er om te beklimmen, liefst ongezien en heel rap. Ik denk dat Kleindochter het heel vaak heel jammer vindt dat haar oma haar de hele tijd in de smiezen heeft en haar overal achtervolgt. Maar ja. Dat is dus wat die dertig jaren blijkbaar met je doen. Dertig jaar van toen je zelf dreumesjes had rondlopen tot nu. De verantwoordelijkheid voelt vele malen groter dan toen met je eigen kinderen. De verantwoording dragen over het kind van je kinderen is toch even wat anders. Het allerliefst zou ik Kleindochter de hele dag op mijn arm ronddragen of in haar stoeltje/buggy/bed zetten zodat alle gevaren van vallen, stoten, vingers tussen deuren en voorwerpen in mond of neus tot het minimum beperkt worden. Maar ja. Ik weet niet zeker of zoon en schoondochter dat ook zo’n goed plan vinden. Laat staan Kleindochter zelf. Die is namelijk de hele dag op een missie: ‘Hoe ontdek ik dingen die ik nog niet wist, waar is het nóg spannender, gevaarlijker, interessanter, én: hoe omzeil ik zo snel en zo slim mogelijk oma.’ Je eigen kinderen moet je loslaten. Dat geldt wellicht ook voor kleinkinderen. Maar die fase is hier voorlopig nog héél ver weg.